2 Mart akşamı, Kırım Türkleri Derneği Gebze Şubesi'nde düzenlenen söyleşi, dernek başkanı Nermin Ekim’in selamlama konuşmalarıyla başladı. Ardından, tarihçi-yazar Recep Kankal “Cumhuriyet Dönemi’nde Romanya’dan Kocaeli’ye Göçler ve Kırım Türklerinin İskânı” başlıklı sunumunu gerçekleştirdi. İftar sonrası yoğun katılımla gerçekleşen programda, Kırım Türklerinin Kocaeli'ye yerleşim süreci ele alındı. Kankal, sunumuna, vefat yıl dönümü birkaç gün önce anılan Kırım Tatar lideri Numan Çelebi Cihan hakkında bilgi vererek başladı. Çelebi Cihan’ın Türk Dünyası ve Kırım Türkleri açısından önemine değinen Kankal, şehadet sürecine dair detayları aktardı. Ardından, Kırım Mecmuası'ndan derlediği notlarla göç süreçlerine dair bilgiler verdi ve Osmanlı’nın dağılma dönemi ile Balkan Savaşları sonrasında yaşanan gelişmeleri anlattı.
YAŞANAN ZORLUKLARA DİKKAT ÇEKİLDİ
Cumhuriyet dönemindeki göçlerin 1920’li ve 1930’lu yıllarda iki farklı dönemde gerçekleştiğini belirten Kankal, Trakya’dan sonra Kocaeli’de de Kırım Türklerinin iskan edildiğini ifade etti. Kandıra’dan Gebze’ye, Karamürsel’den Kartepe’ye kadar farklı noktalarda yerleşimlerin yapıldığını dile getiren Kankal, dönemin basınında yer alan haberlerden örnekler sundu. Göç sürecinde Kırım Türklerinin yaşadığı zorluklara da değinen Kankal, devletin o dönemde Kırım Türklerine destek sağladığını belirtti. Bu kapsamda, tarımsal üretim yapabilmeleri için kendilerine buğday, saban ve pulluk gibi tarım aletlerinin temin edildiğini aktardı. Dönemin Kocaeli Valisi Hamit Oskay’ın göçmenlere verdiği destek, Kocaeli halkının Kırım Türklerini samimi bir şekilde kucaklaması, evlerini ve ekmeklerini paylaşmaları da programda ele alındı. Ayrıca, dönemin Gebze Kaymakamı Osman Yılmaz’ın Kırım Türkleri ile olan yakın ilişkisi ve görev yaptığı yerler hakkında da bilgiler verildi. Kankal, Kırım Türklerinin Kocaeli’de kültürel miraslarını yaşatmaya devam ettiğini belirterek, Gebze’de Kırım Tatar kültürünün izlerini taşıyan bazı önemli noktalara da dikkat çekti. Bunlar arasında, “Kel Tatar” lakabıyla tanınan Fahri Usta’nın meşhur Gebze Çöreği, Kırım Türklerinin önemli isimlerinden İsmail Gaspıralı ve Kırım Türkleri adını taşıyan parkların Gebze’deki varlığı da katılımcılara anlatıldı. Programda ayrıca, geçmişte Gebze’de Kırım Türkleri tarafından sürdürülen geleneklerden biri olan “Şeremezan” hakkında da bilgiler paylaşıldı. Ramazan ayında çocukların kapı kapı gezerek maniler söylediği bu geleneğin zamanla unutulmaya yüz tuttuğunu belirten Kankal, kültürel mirasın yaşatılmasının önemine dikkat çekti.
