İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle derhal fesih hakkı 4857 sayılı İş Kanunun 24.maddesinde üç ana başlık altında düzenlenmiştir. Bunlar; sağlık sebepleri, ahlak ve iyiniyet kuralarına uymayan haller ve zorlayıcı sebeplerdir.
Sağlık sebepleriyle fesih açısından işçi için iki tür durum yasada düzenlenmiştir. İşçi, iş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa ve işçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Sağlık sebepleri feshinin haklı görülebilmesi için rahatsızlığın tam teşekküllü devlet ya da üniversite hastanesinden alınan heyet raporu ile tespit edilmesi gerekmektedir. Bu noktada ispat yükü işçiye düşmektedir. Sağlık sebepleri ile fesihte herhangi bir süre söz konusu olmayıp, sağlık sebebi ortaya çıktıktan sonra varlığını koruduğu süre boyunca fesih hakkı kullanılabilir.
İş Kanunu’nda düzenlenen ikinci ana fesih sebebi ahlak ve iyiniyet kuralarına uymayan haller ve benzerleri olarak belirtilmiştir. Bu hallerden ilki işçinin çalışma koşullarında yanıltılmasıdır. İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Çalışma koşullarında yanıltma sebebiyle yapılacak olan feshin işçinin söz konusu durumu öğrendikten itibaren 6 işgünü ve herhalde yanıltma fiilinden itibaren 1 yıl içerisinde yapılması gerekmektedir. İşbu fesih nedeniyle bağlantılı olan ve zaman zaman karıştırılabilen bir diğer husus ise çalışma koşullarında sonradan değişikliğin meydana gelmesidir. Çalışma koşullarında ne şekilde değişiklik yapılabileceği iş yasasının 22.maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre işveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İş yasanın 22.maddesine çalışma koşullarında esaslı değişiklik nedeniyle işçiye feshi hakkı tanınmamıştır. Ancak söz konusu bu değişiklik işçi tarafından kabul edilmediği takdirde çalışma koşullarına uyulmama durumu ortaya çıkacağından işçinin 24/II-f maddesini ileri sürerek iş akdini haklı nedenle feshetmesi mümkündür.
Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller başlığı altında düzenlenmiş diğer fesih nedeni ise cinsel taciz ve hakarettir. İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Cinsel taciz sebebiyle iş akdinin feshi için eylemin işveren tarafından gerçekleştirilmesi gereklidir. Başka bir işçinin cinsel tacizde bulunması işçiye haklı feshi hakkı vermez. Bu durumda işverenin gerekli önlemleri alması gerekmektedir. İşverenin gerekli önlemleri almaması halinde işçinin haklı fesih hakkı doğmaktadır. Cinsel taciz sebebiyle yapılacak olan feshin işçinin söz konusu durumu öğrendikten itibaren 6 işgünü ve herhalde cinsel taciz fiilinden itibaren 1 yıl içerisinde yapılması gerekmektedir. Gerekli önemlerin alınmaması halinde yapılacak fesihte de söz konusu süre mevcuttur. Cinsel taciz sebebiyle yapılan fesihlerde de ispat yükü işçiye düşmektedir.
İşçinin diğer fesih hakları da 8 Eylül Çarşamba günü yayımlanacaktır…