Cezai şart hususu Borçlar Kanunun 179-182.maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre bir sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi durumu için bir ceza kararlaştırılmışsa, aksi sözleşmeden anlaşılmadıkça alacaklı ya borcun ya da cezanın ifasını isteyebilir. Ceza, borcun belirlenen zaman veya yerde ifa edilmemesi durumu için kararlaştırılmışsa alacaklı, hakkından açıkça feragat etmiş veya ifayı çekincesiz olarak Kabul etmiş olmadıkça, asıl borçla birlikte cezanın ifasını da isteyebilir. Borçlunun, kararlaştırılan cezayı ifa ederek sözleşmeyi, dönme veya fesih suretiyle sona erdirmeye yetkili olduğunu ispat etme hakkı saklıdır. Alacaklı hiçbir zarara uğramamış olsa bile, kararlaştırılan cezanın ifası gerekir. Alacaklının uğradığı zarar kararlaştırılan ceza tutarını aşıyorsa alacaklı, borçlunun kusuru bulunduğunu ispat etmedikçe aşan miktarı isteyemez. Ceza koşuluna ilişkin hükümler, dönme durumunda ifa edilmiş olan kısmın alacaklıya kalacağını öngören sözleşmelere de uygulanır. Taraflar, cezanın miktarını serbestçe belirleyebilirler. Asıl borç herhangi bir sebeple geçersiz ise veya aksi kararlaştırılmadıkça sonradan borçlunun sorumlu tutulamayacağı bir sebeple imkânsız hâle gelmişse, cezanın ifası istenemez. Ceza koşulunun geçersiz olması veya borçlunun sorumlu tutulamayacağı bir sebeple sonradan imkânsız hâle gelmesi, asıl borcun geçerliliğini etkilemez. Hâkim, aşırı gördüğü ceza koşulunu kendiliğinden indirir.
İşçi-işveren ilişkisindeki cezai şart hususu da Borçlar Kanunundaki bu düzenleme kapsamında değerlendirilmektedir. İşçinin haklı sebeple iş akdini feshetmesi halinde işveren işçiden cezai şart isteyemez. Aynı şekilde sadece işçi aleyhine cezai şart düzenlenmişse bu durumda da işveren işçiden cezai şart talep edemez. İşveren aleyhine ise tek taraflı cezai şart konulması mümkündür. İş sözleşmesinde hem işçi için hem de işveren için cezai şart öngörülmüşse cezai şart ancak aralarında denklik varsa geçerli olacaktır. İki taraflı cezai şarta denklik olmaması halinde cezai şart tamamen geçersiz olmayıp işverenin cezai şart miktarı kadar işçi sorumlu olmaktadır. Toplu iş sözleşmesinde işçinin haklı feshine bağlı işveren aleyhine cezai şart kararlaştırılması halinde işbu düzenleme geçerlidir. Yargıtay ilke kararları uyarınca cezai şart hususu uygulamada da anlatıldığı şekilde işlerlik kazanmıştır.
Cezai şart alacağında kanunda ayrıca bir zamanaşımı süresi öngörülmediğinden genel zamanaşımı olan 10 yılda cezai şart alacağı da zamanaşımına uğramaktadır.